Dev Karadelikler Nasıl O Kadar Kısa Sürede Büyüdüler?
Gönderilme zamanı: Pzr Eyl 21, 2014 7:11 pm
Dev Karadelikler Nasıl O Kadar Kısa Sürede Büyüdüler?
Büyük Patlama (Big Bang)‘dan kısa süre sonra oluşan en uzak kuasarlardan bazılarında zaten kütlesi Güneş’in 10 milyar katı olan karadelikler vardı.
Evren tarihinin bu denli başlarında canavar karadeliklerin oluşu, ortaya zorlu bir soru çıkarır: O kısa sürede nasıl böyle büyüdüler?
Standart tabloya göre ilk gökadaların yıldız kütleli karadelikleri birleşerek büyüdü. Gökadalar çarpışınca karadelikleri birleşti.
Çoğu uzak kuasarda zaten mevcut olan karadelikleri açıklamak için bu çok aşamalı sürecin gerçekten çok hızlı ilerlemiş olması gerekir.
Amerikalı astrofizikçi Mitchell Begelman’ın sunduğu alternatifle daha süperkütleli karadeliklerin daha hızlı oluşması mümkündü.
İlk gökadaları oluşturmak üzere sıkışmakta olan bulutun derinliklerinde gazlar öyle yoğunlaşır ki yıldızdan önce dev karadelik oluşur.
Merkezdeki karadelik kendisini çevreleyen gazlarla beslenerek hızla büyür. Gaz bulutu halen sıkışmayı sürdürdüğünden besinini hızla alır.
Senaryoya göre ortaya, içinde giderek büyüyen bir karadelik saklı -Bengelman’ın “kuasistar” adını verdiği- dev bir ışıltılı gaz topu çıkar.
Genelde karadelik büyüdüğünde ısısı etraftaki gazı püskürtür ve büyüme sınırlanır. Oysa Begelman’ın karadeliği müthiş bir hızla büyüyebilir.
Bir tırtılın içindeki parazit arı gibi, der Begelman, karadelik de yavaş yavaş kendi kozasını yer.
Nihayetinde kendini kuşatan gazın son kalıntılarını da püskürtür ve ortaya olgun bir dev karadelik çıkar.
Senaryoyu doğrulamak kolay olmayacak. Ancak “kuasistar”lar doğal olarak muazzam miktarda ısı pompalayacaktır (kızılötesi ışık).
Bunun da 2018’de fırlatılacak ve kızılötesi dalga boyunda gözlem yapacak olan James Webb Teleskobu’yla tespit edilmesi mümkün olacaktır.
Kaynak: bilenyok.com
Büyük Patlama (Big Bang)‘dan kısa süre sonra oluşan en uzak kuasarlardan bazılarında zaten kütlesi Güneş’in 10 milyar katı olan karadelikler vardı.
Evren tarihinin bu denli başlarında canavar karadeliklerin oluşu, ortaya zorlu bir soru çıkarır: O kısa sürede nasıl böyle büyüdüler?
Standart tabloya göre ilk gökadaların yıldız kütleli karadelikleri birleşerek büyüdü. Gökadalar çarpışınca karadelikleri birleşti.
Çoğu uzak kuasarda zaten mevcut olan karadelikleri açıklamak için bu çok aşamalı sürecin gerçekten çok hızlı ilerlemiş olması gerekir.
Amerikalı astrofizikçi Mitchell Begelman’ın sunduğu alternatifle daha süperkütleli karadeliklerin daha hızlı oluşması mümkündü.
İlk gökadaları oluşturmak üzere sıkışmakta olan bulutun derinliklerinde gazlar öyle yoğunlaşır ki yıldızdan önce dev karadelik oluşur.
Merkezdeki karadelik kendisini çevreleyen gazlarla beslenerek hızla büyür. Gaz bulutu halen sıkışmayı sürdürdüğünden besinini hızla alır.
Senaryoya göre ortaya, içinde giderek büyüyen bir karadelik saklı -Bengelman’ın “kuasistar” adını verdiği- dev bir ışıltılı gaz topu çıkar.
Genelde karadelik büyüdüğünde ısısı etraftaki gazı püskürtür ve büyüme sınırlanır. Oysa Begelman’ın karadeliği müthiş bir hızla büyüyebilir.
Bir tırtılın içindeki parazit arı gibi, der Begelman, karadelik de yavaş yavaş kendi kozasını yer.
Nihayetinde kendini kuşatan gazın son kalıntılarını da püskürtür ve ortaya olgun bir dev karadelik çıkar.
Senaryoyu doğrulamak kolay olmayacak. Ancak “kuasistar”lar doğal olarak muazzam miktarda ısı pompalayacaktır (kızılötesi ışık).
Bunun da 2018’de fırlatılacak ve kızılötesi dalga boyunda gözlem yapacak olan James Webb Teleskobu’yla tespit edilmesi mümkün olacaktır.
Kaynak: bilenyok.com