1. sayfa (Toplam 1 sayfa)

Sadece Birkaç Gökadada mı Karadelik Var?

Gönderilme zamanı: Pzr Eyl 21, 2014 7:13 pm
gönderen Ihsan
Sadece Birkaç Gökadada mı Karadelik Var?

Keşiflerinden sonra uzunca bir süre kuasarların bir anormallik; normal gökadalarla bağlantısı olmayan kozmik bir tuhaflık olduğu düşünüldü.

Ama zamanla, tüm olmasa da, çoğu gökadanın merkezinde, Güneş’in milyonlar/milyarlarca katı süperkütleli karadelikler barındırdığı anlaşıldı.

Çoğu süperkütleli karadelik, yıldızlar arası toz perdesinin ardında olduğundan, hiçbir şey yapmadan sessiz sakin durur ve kolayca görülemez.

Mütevazi boyutta da olsa, Samanyolu’nun bile süperkütleli bir karadeliği vardır. Sagittarius A’nın kütlesi, Güneş’in yaklaşık 4,3 milyon katıdır.

Bizimki de dahil çoğu gökadanın gençken sarsıntılı bir kuasar aşamasından geçtiği şüphesi güçlüdür. Gaz tedariki bitince süreç sonlanmıştır.

Etrafta bolca besin maddesi olduğundan, kuasarlar evrenin erken aşamasında ortaya çıkmış olabilir. Yıldız oluşumuyla birlikte gazlar emilir.

Ayrıca gökadalar o zaman birbirine daha yakındı (evnren giderek genişliyor). Gökada çarpışmaları merkezi karadelikleri beslemiş olabilir.

Süperkütleli karadelikler küçük, gökadalar büyüktür ama özellikleri bağlantılıdır. Karadeliklerin kütlesi, merkezi “şişkinliğin” 1/700’üdür.

Karadeliklerle gökadalar arasındaki yakın bağa işaret eder bu. Biri diğerini doğurmuş olabilir veya birlikte doğmuşlardır.

Süperkütleli karadeliklerle gökadalar arasındaki bağlantının tam yapısı, evrenbilimin çözülmemiş en büyük bulmacalarından biridir.

Kanıt: Uzayda herhagi bir gökadadan 23.000 ışık yılı uzakta (yaklaşık Güneş’in Samanyolu merkeze uzaklığı) sürüklenen HE0450-2958 kuasarı.

HE0450-2958’in etrafında hiç gökada yok gibidir. Bilinen tek çıplak kuasardır; yani, boşlukta tek başına sürüklenen süperkütleli karadelik.

Çıplak kuasardan fırlayan jet, gökadaya lazer ışını gibi saplanır. Bazıları gökadayı kuasar jetinin doğurduğuna inanır.



Kaynak: bilenyok.com